понедельник, 21 июня 2010 г.

Бермуд үштағанының сыры ашылды.

Сандаған жылдан бері ғалымдарды сарсылтқан Бермуд үштағанының сыры ашылды.
Американың оңтүстік шығысында, Атлант мұхитындағы «Шайтан үштағаны» бұдан былай табиғаттың тылсым күші делінбейді. Бүгінге дейін, әсірісе соңғы алпыс жылда бірнеше жүздеген ұшақ пен кеменің із-түссіз жоғалып кетуіне себепкер болған кәдімгі жер астынан шығатын табиғи газ көрінеді.
Бұл жағрапия ноқтасын ең алғаш ашқан америкалықтар. Екінші дүниежүзілік соғыста Америка жәрдемге ұшақ жөнелтеді. Алайда ұшағы белгілі бір жерге келгенде байланыстан ажырап, жоғалып кетеді. Олар бұл ұшақтың көзін дұшпан жойдыға жорып, артынан тағы 10 ұшақ жөнелтеді. Ол ұшақтары да жөнелтілген жеріне жетпей, Бермуд үштағанына келгенде біріншінің кебін киеді. Осыдан кейін ғана олар бұның себебін іздестіре бастайды. Бұл алаңның сипаты Американың жағалауды қорғау ұйымының жетінші нөмірлі ауданы басқармасының 5720-бұйрығында былай беріледі: « Бермуд немесе Шайтан үштағаны - Атлант мұхитындағы Бермуда, Миями және Сан Шуан қиылыстарымен шекараланған, жұмбаққа толы, саны айтарлықтай көп кеме мен ұшақ із-түссіз жоғалған аймақ ».
Бермуд үштағанын зерттеу үш тараптан жүргізілді.
1. Діни тұрғыдан. Бұл жерде жындар болуы мүмкін деп саналды. Базбір зерттеушілер болса, табиғаттан тыс күш, енді біреулері жатпланеталықтардың ісі деп жорамал жасады. Христофор Колумб күнделігінің өзінде бұл жер беймәлім ұшатын объектілер мекені делінеді.
2. Химиялық тұрғыдан. Аталмыш аумақта басқа бір химиялық элементтің мөлшері көп.
3. Физикалық тұрғыдан. Мұхиттың түбіндегі үлкен көлемдегі магнит бүкіл металды өзіне тартып алады. Алайда көп өтпей үшінші жорамалдың негізсіз екені айқындалады, өйткені үштағанның үстінен өткен құс та із-түзсіз жоғалып кететін көрінеді.
Жердің астынан атқылайтын табиғи газ тек құрлықтағы, құрғақ жерден ғана емес, теңіз және мұхиттың да астынан шығады. Өйткені, теңіз бен мұхит та үсті сумен қапталған жердің бір бөлігі. Бірақ мұхиттың тереңінен шыққан табиғи газ, ол жердегі температураның төмендігінен бор секілді «гидрат» (hidrat - химиялық жолмен өзіне су қосылудан болатын зат) деп аталатын қатты затқа айналады. Бұл аудан Гольфстрим жылы ағысының ағатын жері. Мұхит түбінің кейде осы ағыс себебінен ысынғанында аталмыш газдар еріп, судан жеңіл болғаны үшін жоғары көтеріледі. Бұл мезетте судың тығыздығы да азаяды. Дәл сол кезде ол жерден не өтсе де терең бір құдыққа түскен сықылды асқан тездікпен төменге құлдилайды. Өйткені, тығыздығы азайған су кемелерді көтере алмайтыны белгілі. Газдың көтерілуі тоқтаған кезде тығыздық қайтадан қалпына келіп, алып кемелер судың мыңшақырымдаған түбіне көміледі. Мұның сыры өте тереңге сүңги білген робот камералардағы түсірілген кеме қалдықтарынан көмегімен ашылған.
Ұшақтардың да жоғалуы дәл осы себептен. Жоғарылаған газдар ауадан да жеңіл болғандықтан онан ары биіктей түседі. Осылайша ауаның да тығыздығын азайтады. Ол жерден ұшқан ұшақ ауаның тығыздығы аз болғандықтан дереу төмендейді және моторы тоқтайды. Өйткені мотордағы бензиннің жануы үшін көп мөлшердегі ауаға қажеттілік туады. Тығыздығы аз ауа моторды оттегімен қамтамасыз ете алмайды да, ұшақ құлдилағаннан құлдилап отырып мұхиттың шақырымдаған түбіндегі құмдардың астына көміледі.

Комментариев нет: