понедельник, 15 апреля 2013 г.

Ülkemde Türk dizileri...




Tatilde ülkeme her gittiğimde konu-komşu, eş-dost tarafından çeşitli sorulara maruz kalıyorum. ‘‘Kenan Emirzalıoğlu’yu, Kıvanç Tatlıtuğ’u görebildin mi? Necati Şaşmaz n’apıyor? Hürrem Sultan’ın devamı ne zaman gelecek?’’

Yazının giriş satırlarından tahmin edeceğiniz üzere konumuz Türk dizileri. Orta Doğu ülkeleri gibi, Orta Asya’da da Türk dizileri yaygın bir şekilde izlenmektedir.  Türk dizilerinin büyük ilgiyle izlendiği yerlerden biri de ülkem Kazakistan’dır. 
Ülkemin Türk dizilerine duyduğu ilgi ve sempatinin ilk kalp atışı, başrollerinde Kenan Emirzalioğlu, Zeynep Tokuş gibi ünlü isimlerin yer aldığı  ‘‘Deli yürek’’ dizisidir.
Evimize televizyon ekranından girip hayatımıza yerleşen Brezilya, Meksika, Hindistan gibi başka coğrafyaların dizilerinden sonra  tanıştığımız Türk dizisi“Deli Yürek’i büyük bir misafirperverlikle ağırladık, onu kendi prodüksiyonumuzmuş gibi benimsedik, sahiplendik. Erkeklerimizin dizinin başrol karakteri Yusuf’la aynı ruh ikliminde buluşması zor olmadı. Dizide kardeşliği, misafirperverliği, saygıyı, fedakarlığı, aşkı, samimiyeti, hoşgörüyü temsil eden Yusuf karakteri Anadolu’da yaşayan kardeşlerimizin sembolik ifadesiydi.  Değişik bir karakter olan Kuşçu da sevilen karakterler arasında yer almıştı. Ayrıca filmde öpüşme sahnesinin olmayışı da herkes tarafından takdir toplamış, bizi ortak bir kültür etrafında toplamayı başarmıştı. 
Ondan sonra gelen ‘‘Kınalı Kar’’ dizisi köy yaşamı, oradaki insanların samimi ilişkileriyle nufüsünün çoğu kırsal kesimde yaşayan bizim halk için kendi yaşamıymış gibi his bırakmış ve beğenilerek seyredilmişti. Hatta birbirine Cabbar, Kamber gibi dizideki isimlerle seslenenlerin olduğunu söylersek abartmış olmayacağız.  Bu dizileri takip eden ‘‘Berivan’ dizisinin başrol karakteri Sibel Can’ın örtüsü ‘‘Berivan örtü’’ diye satış raflarında yok sattı. 

Türk dizilerinin toplumumuz tarafından kabul görüp sevilmesini İslami kültür unsurlarına, ortak inanç motiflerine bağlamak mümkündür.  İnanç sisteminin şekillendirdiği adet, gelenek ve göreneklerin de benzerlik göstermesi dizilerin cazibesini kaçınılmaz kılmıştır.
Türk dizileri bahsini ‘‘Kurtlar Vadisi’ne değinmeden geçmek konuyu eksik bırakacaktır.   ‘‘Kurtlar Vadisi”nin yayın serüveni üniversiteyi kazanıp yurda yerleştiğim döneme denk gelmişti. Dizi ilgisi üniversite gençleri ararında yaygınlık göstermediği için bizim dönemde pek teveccüh görmemiş ancak daha sonraları yankı uyandırmıştı. Türkiye’de üniversite okuyacağımı duyan herkesten Polat Alemdar’a bol bol selam doldurdum bavuluma. O günden bugüne  Kurtlar Vadisi hala izlenme rekorunu kimseye devretmiş değil. 
Zamanla diziler artarak yaygınlık kazandı. Niceliği arttıkça  niteliği azalan bu dizilerin hiçbiri bizde ne yazık ki ilk göz ağrımız‘‘Deli Yürek’’le kurduğumuz duygusal ortaklığa yakın bir imaj yakalayamadı. Terbiyenin yerini ahlaksızlığa bırakması, sadakatin aldatmaya dönüşmesi, flörtöz ilişkilerin insan doğasına aykırı bir hal alması, dostlukların ihanete evrilmesi, ikiyüzlülük, yalan, hırs gibi toplumsal yaşantımızda kabul görmeyen negatif unsurların dizilerin popüler temasını teşkil etmesi ülkemizin dizi motivasyonunu baltalamıştır. 
Dizideki karakterlere özenen ergenlerin davranış kalıplarındaki negatif etkileri fark etmeye başlayan aileler Türk dizilerini yazılı basında protesto etmeye başladı. Buna rağmen izleyici kitlesini afyon etkisini gösteren bu dizi müptelalığından kurtarmak pek kolay olmayacaktır. Bazı kesimlerin bilhassa yaşlıların vakit geçirmek için izlediği bu dizilerin ömürleri ne kadar sürer, bilinmiyor. 
Şimdilerde ise en popüler sorunun öznesini Sultan Süleyman oluşturuyor. ‘‘Kendi dertlerim yetmezmiş gibi şimdi başıma Fatmagül’ün derdi eklendi’’ esprisi ise Fatmagül’ün hala aktüel olduğunu göstermeye yetiyor. 

четверг, 11 апреля 2013 г.

Массажисттен кейін команда басына яки ескі қақпашы, яки бұрымды...


«Жау жағадан алғанда, бөрі етектен» деген сөз бар. Галатасарайдың қазіргі халін осы мәтел дәл сипаттайды. Реал Мадридпен қонақ алаңда теңбе-тең, өз алаңында басым ойнаса да жартылай финал бұйырмаған Джимбомдықтарға(Галатасарайдың лақап аты-ред) қолынан келген әркім Супер Лигада да чемпиондықты бермеу үшін барын салып бағуда. Сезонның алғашқы жартысын бірінші болып бітірген, екінші жартысында да лидерлік тәжін ешкімге бермеген аталмыш команданың әр матчы дербиге бергісіз өтетін болды. Соның бірі Ордуспор командасымен болған кездесу. Галатасарайдың алаңында ойналған аталмыш матчта төреші алғашқы қырық бесте есепті 2-0 етіп, қонақ команданың пайдасына шешіп берді. Төреші Серкан Шынардың ашықтан ашық бүйрегі бұра тартқанын көрген Галатасарай бапкері Фатих Терім қарсылық білдіріп, үзілісте төрешіге батырыңқырап сын айтқан болатын. Мұны көтере алмаған төреші «Императорды» трибунаға жолдады.
Ал ойынның екінші жартысында жағдай мүлдем өзгерді. Ашуға мінген Галатасарайлықтар 45 минутта Ордуспордың қақпасына төрт голды бірден тоғытты. Осылайша Һәм Ордуспорды, һәм төреші Серкан Шынарды жеңген Галатасарай жайлы ертесінде газеттер «Шынарды құлатты» деп жазды.
Аталмыш матчта Фатих Теримге үш матч жаза берілді. Фатих Териммен бірге орынбасары Хасан Шаш та жазаның қамытын киді. Үш матч бойы команданы Үміт Давала баптады. Тіптен, қызығы сол, Кайсеріспормен кездесуде командасымен бірге бола алмаған Фатих Теримнің орнына Моуриньо аяқдопшылар шешінетін бөлмеге кеп ойынға сәттілік тіледі. Өйткені Фатих Теримге ол жерге кіруге де тыйым салынған болатын. Ал Моуриньо ЧЛ ширек финалдан бұрын Галатасарайды бақылау үшін келген-ді.
Жазасы бітті, Фатих Терим қайтадан шәкірттерінің жанына оралды. Алайда сезонның бітуіне жеті апта қалғанда аталмыш сценарий қайтадан қайталанды. Аутсайдер МерсинИдманЮрдымен өткен кездесуде Галатасарай 3-минутта қақпасына гол өткізіп алды. Бұрыштамадан ұрылған допты басымен көлегейлеймін деп Гөкхан Зан қақпашы Муслераны жаңылтты. Гөкхан Зан допқа тосқауыл бола алмады, доп домалап барып Мерсиндік футболшы Бурханға дөп келді. Ал Бурхан болса қақпаны дәл көздеді. Шәкірттерінің үсті-үстіне жіберген қателері, бұған қоса төреші Сүлейман Абайдың ереже бұзған қонақ командаға жасамаған ескертулері Фатих Теримнің сабырын түгесті. Хамиттің кезекті қателігінде шыдап тұра алмаған «Император» допты қолымен алып жерге ұрған болатын. Сол себепті Сүлейман Абай Фатих Теримді трибунаға жолдады. Фатих Теримнің орнында Хасан Шаш қалды. Сүлайман Абайдың қитұрқылықтары жалғасқан үстіне жалғаса түсті. Қонақ команданың ойыншылары олай да былай да ойқастайды, төрешіден реакция жоқ. Ал Галатасарай ойыншысы «тиіп қойса қонақ ойыншылар кіш етіп қояды», ал бұған Сүлайман Абайдың сары карточкасы дайын. Қонақ команда ойыншысы допты алып Галатасарай қақпасына беттеп бара жатқан-ды. Қорғаныстағы Дани оған бөгет болайын дегенде аяқдопшы құлап түсті. Сүлайман Абай Даниды қызыл карточкамен ойыннан аластатты. Көше футболындағы төрешінің біліктілігінен де төмен шешімдер Хасан Шаштың да сабырын тауысты. Бұл жолы Хасан Шаш трибунаға... Үміт Давала қалды. Алайда Давала да көп шыдап тұра алмады, кезекті шешімдердің бірінде мойнындағы ТФФ карточкасын жерге лақтырды. Оның да баратын жері белгілі. Алғашқы тайм 1-0 есебімен МерсинИдманЮрдының басымдығымен аяқталды.
Екінші қырық бесте күшіне мінген Галатасарайлықтар, үсті-үстіне үш гол соғып, төрешісінен бастап барлығының аузына құм құйды. Ал осы таймда алаң иелерінің жаттықтырушысы кім болғанын болжай аласыз ба? Массажист! Ол һәм жарақат алған футболшыларға һәм шипа, һәм тактика үйретіп, футбол тарихында қалды.
Галатасарайдың кезекті матчы Карабукспор алаңында. Лидер командаға келгенде түймедейді түйедей көретін Федерация(ТФФ) Фатих Теримді, Хасан Шашты және Үміт Даваланы жазасыз қалдырмайтыны анық. Егер үшеуі де жаза алатын болса команда ескі қақпашы Клаудио Таффарельге, тіптен болмаса бұрымды бапкер Дуйгу Ердоғанға аманатталатыны айтылуда.
Қалай дегенмен де Еуропада Моуриньоның көзін қорқытқан, Супер Лигада 55-аптадан бері лидерлікті ешкімге ұстатпай келе жатқан Галатасарайды чемпиондыққа бұл сезон да ең лайық екеніне ешкім дау айта алмайды. Алайда түріктердің мәтелімен айтсақ, «үйдегі есеп базардағымен сәйкеспей», яғни ТФФ-ның жоспары Супер Лига есебімен сәйкеспей жатқан соң аяқтан шалатындарға өліспей беріспейтіндігін көрсеткен Галатасарайдың халін футбол сарапшылары «Арыстан(Галатасарай-ред) бүкіл орманға қарсы» деп дәл сипаттайды.